Προσγειώθηκα στο Αμμάν, την πρωτεύουσα της Ιορδανίας, στις αρχές Νοεμβρίου. Εκείνη την ημέρα, καταρρακτώδης βροχή είχε προκαλέσει πλημμύρες σε ολόκληρη τη χώρα. Το κατάλυμα που είχα κλείσει είχε χαθεί. Δεν μπορούσα να πάρω πίσω τα χρήματά μου. Καθώς περίμενα στο γραφείο της εταιρείας που διοργανώνει ταξίδια στα νότια της χώρας, καταριόμουν τον υπερβάλλοντα ζήλο μου για προγραμματισμό. Το ταξίδι είχε καθυστερήσει κατά δύο ημέρες. Ένας υπάλληλος της εταιρείας λεωφορείων JETT με διαβεβαίωσε ότι θα μπορούσα να αλλάξω το εισιτήριό μου για μια άλλη μέρα χωρίς χρέωση. Μα για ποια μέρα; Δεν μπορούσε να μου πει.
Είκοσι τέσσερις ώρες στο δρόμο
Οι δημόσιες συγκοινωνίες στην Ιορδανία δεν είναι καλά ανεπτυγμένες. Τα λεωφορεία, ακόμη και στις κύριες διαδρομές, κυκλοφορούν συχνά μόνο μία φορά την ημέρα. Και συνήθως φεύγουν νωρίς το πρωί, καθιστώντας αδύνατη την αποτελεσματική μεταφορά. Η απευθείας διαδρομή από το Αμμάν στο Ουάντι Ραμ διαρκεί περίπου τέσσερις ώρες με αυτοκίνητο. Αν, όπως εγώ, δεν οδηγείτε και δεν θέλετε να συμμετάσχετε σε γκρουπ τουριστών, χρειάζονται περισσότερες από 24 ώρες για να φτάσετε εκεί. Πήρα λεωφορείο από την πρωτεύουσα προς το Ουάντι Μούσα. Την επόμενη μέρα, γύρω στις 6 το πρωί, παίρνω το λεωφορείο για το Κέντρο Επισκεπτών του Ουάντι Ραμ. Εκεί με υποδέχεται ο Μεχεντί, ο διοργανωτής των εκδρομών στην έρημο της περιοχής.
Είναι καλή ιδέα να έχετε πάντα μαζί σας επιπλέον χρήματα. Το κόμιστρο ποικίλλει ανάλογα με τον οδηγό και τη διάθεσή του. Διάβασα ότι το συνηθισμένο κόμιστρο μεταξύ Ουάντι Μούσα και Ουάντι Ραμ είναι 7 δηνάρια Ιορδανίας. Εγώ πληρώνω 8. Το αγόρι πίσω μου πληρώνει 10. Ανεβαίνω γρήγορα στο λεωφορείο και, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι πολύ νωρίς το πρωί, προσπαθώ να πάρω έναν υπνάκο. Δεν μπορώ να κοιμηθώ πολύ, επειδή το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου παίζει δυνατά μουσική. Τοπικά τραγούδια εναλλάσσονται με διεθνείς επιτυχίες. Κοιτάζω γύρω μου. Ο οδηγός κουνάει αργά το κεφάλι του στο ρυθμό της μουσικής. Έχει το ένα χέρι στο τιμόνι και με το άλλο καπνίζει τσιγάρο, μπορούμε να τον δούμε μέσα από το τζάμι. Χαμογέλασα καθώς παρατήρησα αρκετά αυτοκόλλητα που έγραφαν ότι απαγορεύεται το κάπνισμα.
Το πιο γλυκό τσάι που ήπια ποτέ στη ζωή μου
Ο Μεχεντί με υποδέχεται με ένα πλατύ χαμόγελο. Είναι στο ύψος μου. Φοράει ένα μακρύ, φαρδύ, λευκό καφτάνι μέχρι τον αστράγαλο που ονομάζεται thawb. Το κεφάλι του καλύπτεται από ένα keffiyeh, ένα μαντήλι που τον προστατεύει από τον ήλιο και την άμμο. Με έκπληξη είδα ότι φορούσε σανδάλια, ενώ εγώ φορούσα αθλητικά παπούτσια. Αργότερα μου εξήγησε ότι τα σανδάλια είναι τα μόνα κατάλληλα υποδήματα στην έρημο, καθώς οι κάλτσες και τα κλειστά παπούτσια δεν είναι άνετα στο ζεστό, υγρό κλίμα και η άμμος μπαίνει εύκολα μέσα σ’ αυτά.
Ο Μεχεντί έχει δύο έξυπνα κινητά τηλέφωνα. Είναι έτοιμος να με ρωτήσει πώς πήγε το ταξίδι μου όταν το ένα από αυτά χτυπάει. Το σηκώνει και αρχίζει να μιλάει στα αραβικά. Μιλάει πολύ γρήγορα και δυνατά. Μετά από λίγο σταματάει να μιλάει και μου ζητάει να τον ακολουθήσω. Φτάνουμε στο πάρκινγκ όπου μπαίνουμε σε ένα λευκό Toyota Land Cruiser, το οποίο είναι πλέον λίγο φθαρμένο. Μετά από λίγα λεπτά οδήγησης, κοιτάζω γύρω μου με αγωνία για τη ζώνη ασφαλείας μου. Κρατιέμαι από την πόρτα, αλλά οι αμμόλοφοι και το κακοτράχαλο έδαφος κάνουν τον δρόμο ανώμαλο και ο Μεχεντί δεν παίρνει το πόδι του από το γκάζι. Υπάρχει κόκκινη άμμος στον αέρα – νιώθω τους κόκκους της στα μάτια μου, στο πρόσωπό μου και κάτω από τα ρούχα μου.
Μπροστά μου είναι το τοπίο της ερήμου. Με την πρώτη ματιά, φαίνεται να είναι λωρίδες φαινομενικά μονότονης άμμου. Αλλά το Ουάντι Ραμ είναι στην πραγματικότητα ένας βιότοπος για τη χλωρίδα και την πανίδα που έχουν προσαρμοστεί για να επιβιώνουν στην αμείλικτη ζέστη. Περιβάλλεται από μεγαλειώδεις γεωλογικούς σχηματισμούς. Είναι διακοσμημένα με σπηλαιογραφίες που αφηγούνται την ιστορία εκατομμυρίων ετών.
Ήρθα εδώ για να περάσω μερικές ημέρες στην έρημο με τους Βεδουίνους. Είναι η παλαιότερη αραβική φυλή και κάποτε ζούσαν σε συνεχή κίνηση. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν σχεδόν 4 εκατομμύρια Βεδουίνοι στην Ιορδανία, αλλά ένα μικρό ποσοστό εξακολουθεί να ζει σύμφωνα με τον νομαδικό τρόπο ζωής. Αυτό που δεν έχει αλλάξει, ωστόσο, είναι η προσήλωσή τους στην έρημο και η χρήση των φυσικών πόρων της. Κάποτε για την κτηνοτροφία και τις καλλιέργειες και τώρα για την ανάπτυξη του τουρισμού.
Δεν πρόλαβα καν να βγω από το αυτοκίνητο και κάποιος μου έδωσε ένα ποτήρι ζεστό, εξαιρετικά γλυκό τσάι. Μου λέει να καθίσω και να χαλαρώσω. Έχουμε φτάσει στον καταυλισμό απ’ όπου πρόκειται να ξεκινήσουμε για την έρημο. Ο Μεχεντί μας λέει πώς ξεκίνησε ως οδηγός. Τώρα επικεντρώνεται στην οργάνωση των κρατήσεων, στη διαχείριση του ιστότοπου και στην απάντηση των ερωτημάτων των πελατών. Αυτό απαιτεί πολύ χρόνο, καθώς αυτή τη στιγμή προσφέρουν περισσότερους από δώδεκα τύπους εκδρομών – από πολυήμερη διαμονή στη μέση της ερήμου μέχρι αναρριχητικές αποδράσεις. Και δεν λείπουν οι ενδιαφερόμενοι, ιδίως κατά την υψηλή περίοδο (Μάρτιος έως Μάιος και Σεπτέμβριος έως Νοέμβριος)!
Έχουμε προσεδαφιστεί στον Άρη;
“Αρκετά μιλήσαμε”, λέει ο συνάδελφος του Μεχεντί. Χαμογελάει από το ένα αυτί στο άλλο και μας βιάζει να προχωρήσουμε, χτυπώντας τα χέρια του. Αυτός αποδεικνύεται ότι είναι ο Αμίρ, ο οδηγός μου στο Ουάντι Ραμ. Όπως και ο Μεχεντί, φοράει ένα thawb πάνω από το οποίο έχει βάλει ένα γιλέκο. Οι μέρες του Νοεμβρίου στην έρημο μπορεί να είναι ψυχρές!
Γρήγορα συνηθίζω το ανέμελο και ενεργητικό στυλ οδήγησης του Αμίρ. Αυτό μου επιτρέπει να συγκεντρωθώ στο να θαυμάζω τα τοπία της ερήμου σαν να είναι από τον Άρη, τους έντονα διαμορφωμένους βραχώδεις σχηματισμούς, τις πέτρινες γέφυρες… Περνάμε το πρώτο μέρος της ημέρας διασχίζοντας την έρημο, με μεγάλη ταχύτητα φυσικά, διαγράφοντας τα βασικά σημεία της λίστας.
Μετά από λίγα λεπτά οδήγησης σταματάμε στους κόκκινους αμμόλοφους. Ανεβαίνουμε στην κορυφή και θαυμάζουμε τη θέα των σωρών από χιόνι που εκτείνονται προς όλες τις κατευθύνσεις. Στο βάθος βλέπουμε ψηλά βουνά από ψαμμίτη και γρανίτη, που οι ντόπιοι αποκαλούν μερικές φορές ” τζέμπελ “. Γυρίζω το κεφάλι μου προς κάθε δυνατή κατεύθυνση, γουρλώνοντας τα μάτια μου, και εξακολουθώ να δυσκολεύομαι να κατανοήσω πόσο απέραντη είναι αυτή η έρημος. Όσο περισσότερο κοιτάζω, τόσο περισσότερο έχω την εντύπωση ότι ο ορίζοντας απομακρύνεται. Ο Αμίρ με βγάζει από την ονειροπόλησή μου και μου προτείνει να περπατήσουμε γρήγορα προς τα κάτω. Γνέφω και μετά από μερικά δευτερόλεπτα καταλαβαίνω γιατί ήθελε να το κάνει αυτό. Το τρέξιμο στην μαλακή άμμο είναι σαν να επιπλέω στο νερό. Κοιτάζω προς την κατεύθυνση του Αμίρ, ο οποίος τρέχει προς τα κάτω, γελώντας και φωνάζοντας σαν παιδί. Τι ωραία!
Η επόμενη στάση μας είναι το φαράγγι Khazali. Είναι σχεδόν μεσημέρι και μπορούμε να ξεφύγουμε για λίγο από τον καυτό ήλιο κρυμμένοι ανάμεσα στα τοιχώματα του φαραγγιού, τα οποία είναι καλυμμένα με ισλαμικές επιγραφές. Κάποιες από αυτές μας δείχνουν το δρόμο, άλλες μας διδάσκουν για το Ισλάμ. Υπάρχει επίσης ένα μικρό ρέμα που περνάει από εδώ, οπότε μερικές φορές πρέπει να καταβάλετε προσπάθεια για να τα καταφέρετε σε όλη τη διαδρομή και να μη βραχούν τα παπούτσια σας, για παράδειγμα.
Ο Αμίρ ανάβει φωτιά στη μέση της ερήμου. Αφού φύγουμε από το φαράγγι, μπαίνουμε σε ένα τζιπ και φτάνουμε σε λίγα λεπτά σε ένα απομονωμένο σημείο. Εδώ τρώμε μεσημεριανό. Το κυρίως πιάτο έχει γεύση που μοιάζει λίγο με στιφάδο – είναι ένα παχύρρευστο μείγμα λαχανικών: ντομάτες, φασόλια, μπιζέλια. Έχω επίσης μια επιλογή από διάφορα είδη χούμους και φρέσκια, νόστιμη αραβική πίτα.
Η γέφυρα Um Frouth συνδέει δύο τεράστιους βράχους, τον ένα δίπλα στον άλλο. Ενώ εγώ θαύμαζα ακόμη τον φυσικό σχηματισμό από κάτω, ο Αμίρ είχε ήδη ξεκινήσει να ανεβαίνει. Με σανδάλια. Πάνω στον απότομο βράχο. Ξαφνικά γυρίζει προς το μέρος μου και φωνάζει: “Τι περιμένεις; Ανεβαίνουμε! Δεν έφερα καν αντίρρηση και, παρόλο που δε μου φαινόταν ασφαλές, τον ακολούθησα. Η ανάβαση, αν και πολύ απότομη, κράτησε λιγότερο από είκοσι λεπτά. Μόλις έφτασα στην κορυφή, κοίταξα την ατελείωτη θάλασσα από άμμο, τις πατημασιές των οχημάτων που περνούσαν καθημερινά, τους βράχους που άλλαζαν χρώμα στο φως του ήλιου που έδυε.
Ο Αμίρ είχε δίκιο. Η μέρα φτάνει σιγά σιγά στο τέλος της. Αισθάνομαι αρκετό κρύο σε σύγκριση με τον ζεστό νότο. Τον Νοέμβριο η θερμοκρασία μπορεί εύκολα να πέσει κάτω από τους δέκα βαθμούς. Ο οδηγός μου ανάβει ξανά τη φωτιά σε ένα απομονωμένο σημείο. Μου λέει να καθίσω κοντά στη φωτιά. Βάζω τα χέρια μου στις φλόγες, ζεσταίνομαι και παρακολουθώ το Ουάντι Ραμ να βυθίζεται στο σκοτάδι.
Μια βραδιά στην έρημο
Νιώθω μόνος στη μέση της ερήμου. Ο καταυλισμός μας είναι μακριά από τα αξιοθέατα της ερήμου, περιτριγυρισμένος από ψηλούς βράχους, πολύ απομονωμένος. Κοιμόμαστε σε σκηνές μόνο με κρεβάτια, μαξιλάρια και κουβέρτες. Πολλές κουβέρτες! Δεν υπάρχει θέρμανση, πρίζες ή λάμπες δίπλα στο κρεβάτι. Το μπάνιο είναι έξω – δύο τουαλέτες, δύο ντους. Το ζεστό νερό προέρχεται από μια τεράστια δεξαμενή, που θερμαίνεται όλη την ημέρα.
Ας ξεθάψουμε τα ταψιά κι ας αρχίσει η γιορτή! Για το δείπνο μας σερβιρίστηκε ζαρμπ, μια τυπική λιχουδιά των Βεδουίνων. Η μοναδικότητά του έγκειται στον τρόπο παρασκευής του. Πρώτα σκάβουν μια τρύπα στο έδαφος και ανάβουν φωτιά. Στη συνέχεια, ο πυθμένας της τρύπας επενδύεται με πέτρες. Όταν ζεσταθεί αρκετά, τα ταψιά με το κρέας και τα λαχανικά σκεπάζονται με ένα μεταλλικό καπάκι και μια κουβέρτα και θάβονται στο λάκκο. Σε λιγότερο από δύο ώρες το γεύμα είναι έτοιμο. Μαζευόμαστε σε μια μεγάλη σκηνή. Χρησιμεύει ως σαλόνι και χώρος συνάντησης. Γεμίζει πολύ σύντομα και ο Αμίρ και εγώ συναντάμε και άλλους ταξιδιώτες και τους οδηγούς τους. Οι ήχοι της συζήτησης και του γέλιου γεμίζουν τη σκηνή. Ο Αμίρ φροντίζει να πάρει ο καθένας μια γεύση από το φαγητό, γεμίζει κατά διαστήματα το γλυκό τσάι μας και μιλάει για το πώς έγινε οδηγός. Αναπολεί τις πρώτες του αποστολές, τα μαθήματα αγγλικών και δείχνει φωτογραφίες των παιδιών του.
Η πραγματική μαγεία του Ουάντι Ραμ δεν έγκειται στο μαγευτικό τοπίο ή στις παραδόσεις των Βεδουίνων. Είναι σε στιγμές όπως αυτή. Όταν άνθρωποι από διαφορετικές γωνιές του κόσμου, διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές θρησκείες βρίσκουν μια κοινή γλώσσα στη μέση της ιορδανικής ερήμου.