Katastrofa klimatyczna jest faktem, który musimy zaakceptować. W skali jednostki możemy robić niewiele – leczyć sumienie, starać się, być częścią ruchów, lecz w makroskali liczą się działania systemowe. Dlatego potrzebujemy rewolucji technologicznej, energetycznej i przemysłowej, a w mikroskali — ewolucji. Bo rewolucje na poziomie jednostki rzadko się sprawdzają — mówi Tomek Michniewicz, podróżnik, dziennikarz, reportażysta i organizator wypraw.
Przeczytaj pełny wywiad z Tomkiem.
Co to jest ślad węglowy?
Ślad węglowy to wskaźnik, który mierzy całkowitą emisję gazów cieplarnianych generowanych przez człowieka, organizację, produkt lub proces. Gazami cieplarnianymi, które wchodzą w skład śladu węglowego, są głównie:
- Dwutlenek węgla (CO₂) – najczęściej powstający podczas spalania paliw kopalnych, takich jak ropa naftowa, węgiel czy gaz ziemny.
- Metan (CH₄) – emitowany np. w rolnictwie (zwłaszcza w hodowli zwierząt) oraz podczas wydobycia paliw kopalnych.
- Podtlenek azotu (N₂O) – uwalniany m.in. podczas stosowania nawozów sztucznych.
- Gazy fluorowane – stosowane w przemysłach chłodniczym i elektronicznym, które mają działanie cieplarniane.
Ślad węglowy wyrażany jest zazwyczaj w jednostkach CO₂e (ekwiwalent dwutlenku węgla), co pozwala uwzględniać łączny efekt wszystkich gazów cieplarnianych jako równoważny emisjom CO₂.
Rodzaje śladu węglowego
- Ślad węglowy produktu: Mierzy emisje związane z całym cyklem życia produktu, od wydobycia surowców, przez produkcję, transport, użytkowanie, aż po utylizację np. ślad węglowy bawełnianej koszulki obejmuje emisje z uprawy bawełny, produkcji materiału, transportu do sklepu oraz prania i prasowania podczas jej użytkowania.
- Ślad węglowy osobisty: Odnosi się do emisji generowanych przez pojedynczego człowieka w wyniku jego codziennej działalności, np. korzystania z transportu, ogrzewania mieszkania czy diety. Przykładowo dojazd do pracy samochodem na dystansie 20 km generuje emisje CO₂, które wchodzą w skład osobistego śladu węglowego.
- Ślad węglowy organizacji: Dotyczy firm lub instytucji, które mierzą swój wpływ środowiskowy w ramach odpowiedzialności społecznej biznesu (CSR) lub regulacji prawnych, np. ślad węglowy sieci supermarketów obejmuje emisje związane z oświetleniem i chłodzeniem sklepów, transportem towarów oraz ich produkcją.
Dlaczego ślad węglowy jest ważny?
Ślad węglowy jest kluczowym narzędziem w walce z globalnym ociepleniem, ponieważ choć gazów cieplarnianych nie da się całkowicie uniknąć, ich redukcja bezpośrednio wpływa na spowolnienie tempa zmian klimatycznych. Obliczanie i monitorowanie śladu węglowego pozwala na identyfikację najbardziej emisyjnych obszarów działalności, co daje możliwość wdrażania rozwiązań ograniczających emisje, takich jak poprawa efektywności energetycznej czy stosowanie odnawialnych źródeł energii. Ponadto, dzięki tej wiedzy, można świadomie wybierać produkty i usługi, które mają mniejszy wpływ na środowisko, przyczyniając się do bardziej zrównoważonego stylu życia.
Jak oblicza się ślad węglowy?
Jak oblicza się ślad węglowy? Można to zrobić ręcznie, biorąc pod uwagę emisje w całym cyklu życia danego produktu lub procesu, ale znacznie łatwiejszym rozwiązaniem jest użycie narzędzi takich jak kalkulator śladu węglowego. Uwzględniają one m.in.:
- zużycie energii
- liczbę pokonanych kilometrów różnymi środkami transportu
- konsumpcję towarów i usług
- rodzaj i ilość odpadów.
Na przykład dla lotnictwa obliczenie śladu węglowego uwzględnia: ilość spalonego paliwa, długość lotu, liczbę pasażerów i wagę bagażu.
Kalkulatory osobistego śladu węglowego
Oto kilka popularnych kalkulatorów śladu węglowego dostępnych online:
- Carbon Footprint Calculator: Międzynarodowy kalkulator dostępny w języku polskim, pozwalający na obliczenie indywidualnego śladu węglowego na podstawie zużycia energii, transportu czy diety.
- Kalkulator śladu węglowego Zielona Polska: Pozwala zrozumieć wpływ codziennych nawyków na środowisko poprzez wprowadzenie danych dotyczących zużycia energii, paliwa, podróży lotniczych oraz diety.
- Kalkulator śladu ekologicznego: Pozwala oszacować zużycie zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich odtworzenia przez Ziemię.
- Kalkulator śladu węglowego ClimateTrade: Narzędzie do obliczania osobistych lub firmowych emisji, zbliżając się tym samym do działań na rzecz klimatu.
Ślad węglowy w lotnictwie
Dla lotów ślad węglowy oblicza się na podstawie:
- Spalania paliwa lotniczego (kerosenu).
- Liczby pasażerów (najczęściej im mniej pasażerów, tym większy jest ślad węglowy na osobę).
- Długości trasy (krótkie loty z reguły mają wyższy ślad węglowy na kilometr z powodu większego zużycia paliwa podczas startu i lądowania).
- Typu samolotu (nowsze modele są bardziej paliwooszczędne).
Ślad węglowy w branży lotniczej
Transport lotniczy odpowiada za około 2,5% globalnych emisji dwutlenku węgla (CO₂). Dla porównania:
- Produkcja energii: około 25% emisji CO₂
- Przemysł: około 21% emisji CO₂
- Transport drogowy: około 15% emisji CO₂.
Dane te pochodzą z raportu Global Carbon Budget 2021, opracowanego przez międzynarodowy zespół Global Carbon Project. Raport ten analizuje globalne i krajowe emisje dwutlenku węgla, uwzględniając różne sektory gospodarki.
Warto zauważyć, że poszczególne źródła mogą podawać nieco różniące się wartości procentowe, w zależności od przyjętej metodyki i zakresu analiz.
Aby wspierać naszych klientów w podejmowaniu świadomych decyzji, wprowadziliśmy na platformie eSky.pl funkcję wyświetlania informacji o śladzie węglowym dla każdego lotu (IATA CO2 Connect). Dzięki temu podróżni mogą:
- Porównywać emisje dla różnych połączeń.
- Wybierać opcje o niższym śladzie węglowym.
Nie jestem zwolennikiem rewolucji typu: „od tej pory nie latamy”. Choćby dlatego, że te podróże wnoszą coś niezwykle wartościowego: są najlepszą formą ambasadorstwa kulturowego, jaką zna świat. Podróże to lekarstwo na ksenofobię, na rasizm, na wiele innych przepaści – zarówno ekonomicznych, jak i mentalnych. Niepodróżowanie niekoniecznie przyniesie więcej korzyści niż kosztów, ponieważ koszt środowiskowy nie jest jedynym, który powinniśmy brać pod uwagę.
Tomek Michniewicz
Co to jest zrównoważone paliwo lotnicze SAF (Sustainable Aviation Fuel)?
Zrównoważone paliwo lotnicze (Sustainable Aviation Fuel) to nowoczesne paliwo alternatywne, produkowane z odnawialnych surowców, takich jak zużyte oleje spożywcze, odpady organiczne, biomasa czy wychwycony z atmosfery dwutlenek węgla. Jego zastosowanie pozwala zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych nawet o 80% w całym cyklu życia paliwa w porównaniu z tradycyjnym kerosenem.
SAF może być stosowane w istniejących samolotach i infrastrukturze bez konieczności wprowadzania dużych zmian technologicznych, co czyni je kluczowym rozwiązaniem dla bardziej ekologicznego lotnictwa. Mimo wyzwań, takich jak wysokie koszty produkcji i ograniczona dostępność, linie lotnicze, takie jak Lufthansa, KLM czy United Airlines, zaczęły wykorzystywać SAF na wybranych trasach, wspierając transformację branży w kierunku zrównoważonego rozwoju. Wraz z dalszymi inwestycjami i regulacjami promującymi jego produkcję, SAF ma potencjał stać się fundamentem ekologicznej przyszłości lotnictwa.
Jak podróżować świadomie?
Aby zminimalizować wpływ na środowisko, warto pomyśleć o:
- Planowaniu dłuższych pobytów: Jeśli masz możliwość, warto rozważyć dłuższe wyjazdy, które pozwalają ograniczyć liczbę lotów i zmniejszyć łączny ślad węglowy. Jednak jeśli planujesz city break, wybierz trasę z mniejszym śladem węglowym i podróżuj z lekkim bagażem.
- Wyborze bezpośrednich lotów: Tam, gdzie to możliwe, warto postawić na loty bez przesiadek. Generują one mniej emisji niż te z międzylądowaniami.
- Podróżowaniu z mniejszą liczbą bagaży: Plecak lub bagaż podręczny zabrany na pokład samolotu przekłada się na niższe zużycie paliwa przez samolot niż duża walizka w łuku bagażowym.
- Kompensacji emisji: Inwestowanie w projekty ekologiczne, takie jak zalesianie, a także korzystanie z programów linii lotniczych mających na celu ograniczanie emisji może zrównoważyć koszty środowiskowe naszej podróży.
A może ciekawi Cię, co znane osoby, dla których podróżowanie jest ważną częścią życia, mają do powiedzenia na temat świadomego podróżowania? Przeczytaj ranking: Jak podróżować bardziej świadomie? 25 porad podróżniczych na 2025 rok, w którym zebraliśmy porady od takich osób jak: Cezary Pazura, Tomek Michniewicz, Karol Okrasa, dr Tomasz Rożek, Pascal Brodnicki czy Michał Cessanis.
